Vad säger du?
Bijna elke keer dat ik in de kleedkamers van de gym ben en de gesprekken van de Zweedse dames hoor, komt de uitdrukking "Vad säger du?" [wa seejer duu?] eraan te pas. Echte elke keer. Het is komisch.Letterlijk vertaald betekent het "Wat zeg je?" Maar het was me al opgevallen dat er meestal geen herhaling van de laatste zin van de gesprekspartner op volgde. Dus begon ik te denken... misschien heeft het ook een tweede betekenis?
Onlangs kwam het ter sprake toen ik op stap was met een Amerikaanse vriendin die al bijna 20 jaar in Zweden woont en met een Fin/Zweed is getrouwd. Blijkbaar kan het ook de betekenis hebben van "Wat zeg je nu?!" Dus vanaf nu is dat ons zinnetje wanneer we elkaar zien.
Vik
Verder heb je hier in de buurt ook nog Hjuvik, Torslandavik en Sandvik.
Att strunta
Att watte? Tot nu toe is dit het lelijkste werkwoord dat ik in de Zweedse taal ben tegengekomen. Na het woord 'kaka', wat cake betekend, is dit toch weeral een schokje. En als je Pipi Langkous ook nog eens van de partij rekent lijkt het wel of de Zweden iets hebben met vuile woorden. Att strunta betekent trouwens 'negeren'. En dat zullen we dan maar doen ook met al die vieze uitdrukkingen.
Tråkig
Het woord van de week is tråkig [trookig] = saai. Een goede samenvatting van de Zweedse zomer die we hier hebben. Slecht, slecht, slecht weer. Heel veel wind en bewolking en heel veel regen. En onder de 20 graden, met gevoelswaarde van rond de 15. Ik heb al een paar keer een wintertrui gedragen. Amai, ik heb al schrik voor de komende herfst en winter.
Resfeber - reiskoorts
7 of 20?
In het Zweeds lijkt het getal 7 (ghuu) op het getal 20 (schuu). Het lijken wel Chinese toestanden. Afhankelijk van de uitspraak van de Zweed in kwestie en van de context lukt het me in het ene geval al wat beter om het juiste getal te bepalen dan in het andere geval.
Veel letters of letterdelen worden ingeslikt. Tio (10) wordt als tie-ei of zelfs tjei gemompeld.
Valse vrienden
In het Zweeds heb je een aantal woorden die een andere betekenis hebben dan je in eerste instantie zou denken. Enkele voorbeeldjes:
Bron - brug
Bord - tafel
Glad - blij
Klant - kluns
Klok - wijs
Konstig - vreemd, raar
Lustig - maf
Nedrig - laaghartig, gemeen
Rock - overjas
Semester - vakantie
Snäll - aardig, lief
Springa - rennen, joggen
Strax - onmiddelijk
Tapet - behang
Tegel - baksteen
Tändsticka = lucifer
Utflykt - uitstapje
Vacker - mooi
Vettig - verstandig
Vinkel - hoek
Vrede - boosheid
Våning - verdieping, etage
Hinner och Orkar:
De Zweedse taal heeft werkwoorden die wij helemaal niet kennen.
Hinner: tijd hebben om ...
Orkar: energie hebben om ....
Enkele voorbeeldjes ter verduidelijking:
- Filmen börjar snart. Vi hinner inte dricka kaffe nu. = De film begint gauw. We hebben geen tijd om nu koffie te drinken. (Geen tijd om koffie te drinken - wat een ramp!)
- Kan du gå och köpa kaffe till mig? (ze zijn er weer met de koffie) Nej, jag orkar inte gå. Jag är så trött! = Kan je (een) koffie voor mij gaan kopen? Neen, ik heb er geen energie voor. Ik ben zo moe!
Väder och wind:
Prata om väder och vind = praten over weer en wind. Oftewel over koetjes en kalfjes praten.
Lagom:
In elke taal zijn er woorden die je niet met 1 woord kunt vertalen. "Lagom" is zo een woord. Het zegt veel over de Zweedse cultuur en levenshouding. Lagom betekend zoveel als 'gematigd', 'niet te veel en niet te weinig'. "Juist goed" dus. Ik vind het een heerlijk woord. Geen complexen en complicaties. Be happy!
Ett småfranska:
Is letterlijk vertaald 'een kleine Franse'. Of een pistolet zoals wij het zeggen - een klein Frans broodje. Een stokbrood is dan weer en franskbröd.
Kopplar av:
Letterlijk 'afkoppelen'. De betekenis is 'relaxen', ontspannen. In Zweden koppel je dus niet alleen je pc af, maar ook jezelf. Je van alles losmaken dus. Hoe cool is dat?
Uppehållstillstånd
Dit is echt een woord waarbij je een ezelsbruggetje moet maken om het te kunnen onthouden. De betekenis is 'verblijfsvergunning'. Om het te kunnen onthouden stel ik me een persoon voor in de bovenhal (uppehall) van een paleis, waar hij stil mag staan (stillstand). Zo iemand is dan belangrijk genoeg om te mogen 'verblijven' voor het aangezicht van de koning.
Een beetje fantasie is handig bij het leren van een taal.
Mittemot:
Niet te verwarren met marmot. De betekenis is 'tegenover'.
Smultronställe:
Dit vind ik een sprookjesachtig woord. Zweden zijn gek van wilde aardbeien. Ett smultron = een wilde aardbei. Ett smultronstalle = plaats waar de wilde aardbeien groeien. Het is een uitdrukking voor 'een lievelingsplaats'.
Alleen de elfjes en trolletjes ontbreken nog.
Pyttipanna:
Is dit een schattig woord of wat? Het is een woord dat je 1 keer leest en voor de rest van je leven niet meer vergeet, juist omdat het zo speciaal klinkt. B en ik hebben ons volop op de taallessen gesmeten en dit rubriekje is om jullie te laten delen in onze leuke ontdekkingen van de Zweedse taal.
Oh, en de betekenis van pyttipanna? Het is een eenpansgerecht met over het algemeen gehakt en worstjes, ajuin en aardappelen. Lekker voor in de wintermaanden.
Allemansrätten:
In Zweden heeft men een oude wet "het allemansrecht" die je toelaat overal te kamperen, wandelen, fietsen en paardrijden. Je mag overal in de vrije natuur bloemen, paddenstoelen en vruchten plukken. Uiteraard mag je geen takken afbreken, velden of hekken beschadigen.
Liefst op enige afstand van een privé woning kamperen en toch even toestemming vragen aan de eigenaar. Je moet opletten met het aanleggen van vuurtjes, zeker in het droog seizoen. Je mag geen vuur aanleggen op rotsen, want die kunnen barsten door de warmte en zo laat je blijvende schade achter.
Je mag ook overal varen en je boot tijdelijk aanmeren. Maar sommige eilanden zijn beschermd en daar mag je niet aan land gaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten