Hans Christian Andersen

De Deense Hans Christian Andersen (1805-1875)  leerde al heel vroeg op eigen benen staan. Zijn vader was schoenmaker en overleed toen hij 11 jaar oud was. In zijn vroege jeugd speelde hij graag met zijn poppenkast. Hij wilde graag acteur worden, maar werd niet aangenomen bij de koninklijke theaterschool. Zijn opleiding kreeg hij aan een school voor armen, totdat hij op 17-jarige leeftijd via vrienden een beurs kreeg voor een goede school. Op deze laatste school werd hij veel gepest door leraren en leerlingen. Andersen stond bekend als een verlegen en stil persoon, niet goed in de omgang met anderen. Daarom wordt gezegd dat het lelijke eendje een autobiografisch sprookje is; hierin wordt een lelijk eendje een mooie zwaan, zo ook in het echte leven van Andersen: de 'zwakkeling' wordt een beroemd schrijver.

Enkele van zijn bekende sprookjes zijn: 

• De prinses op de erwt
• De nieuwe kleren van de keizer
• De Chinese nachtegaal
• Het lelijke eendje
• De kleine zeemeermin
• De rode schoentjes
• Het meisje met de zwavelstokjes
• De standvastige tinnen soldaat
• De sneeuwkoningin
• Duimelijntje
• De wilde zwanen
• De tondeldoos
• Klaas Vaak

Andersen werkte in zijn leven samen met verschillende componisten en was een groot muziekliefhebber. Hij volgde de ontwikkelingen in de muziek met grote interesse. Gedurende zijn reizen ontmoette hij Mendelssohn, Robert Schumann en Richard Wagner. Als ‘theaterman’ had hij  grote interesse in opera. Ook na Andersens dood bleef zijn werk vele componisten inspireren; er verschenen diverse balletten en opera's naar zijn sprookjes. 

Zweedse gastvrijheid

Zweden zijn heel gastvrij voor vrienden/familie/collega's. Gasten worden gemakkelijk uitgenodigd, soms zelfs maar een paar dagen op voorhand. Er wordt ook niet veel heisa gemaakt van het eigenlijke diner. Misschien is dat de reden dat er snel bij elkaar over de vloer wordt gekomen.

Voor de maaltijd wordt er misschien al wel een glaasje gedronken - enkel door degenen die niet rijden. De chauffeurs drinken 3,5％ bier en later op de avond helemaal geen alcohol. Bij dat glaasje geen borrelhapjes of aperitiefhapjes. Soms krijgt je op voorhand helemaal niets te drinken en daar zit je dan rond te draaien in de living tot het eten klaar is. 

De maaltijd zelf kan, naar gelang de gastheer of vrouw, naar Belgische Bourgondische normen wel eens tegenvallen. Altijd lekker, maar soms wel wat aan de weinige kant. Je moet ook zelf opscheppen, waardoor je altijd minder neemt dan je eigenlijk wel op kan. De maaltijd staat in het midden van de tafel of op een bijzettafel of in de keuken als buffet. Geen gefrutsel met presentatie. Gewoon in de kookpot of pan. 

Veel wordt klaar gemaakt in de oven. Maar stel je daar geen krokante kaasgratin of romige sausen bij voor. Zweedse voeding is nogal sec. Als er al saus aan te pas komt is dat vaak Lingonsaus (een zoetzuur rode bessen saus) of een koude dillesaus die je naast je zalm kwakt. 

Er is altijd dessert (kleine portie, vaak zelf nemen) met koffie. Het uitgieten van de koffie lijkt wel het hoogtepunt van de avond. Zweden zijn de ergste cafeïne junkies ter wereld. 

Kissie kissie

                 

Pippi Langkous

Pippi Langkous (Zweeds: Pippilotta Viktualia Rullgardina Krusmynta Efraimsdotter Långstrump) is de naam van een jeugdroman – en van de hoofdpersoon daarin – van Astrid Lindgren. Het is ook de naam van de afgeleide televisieserie, films, tekenfilmserie en musical.

Het eerste boek is uitgegeven in 1945. Astrid Lindgren verzon fantastische verhalen voor haar dochter Karin, die zo goed in de smaak vielen dat Lindgren besloot ze op te schrijven en voor publicatie aan te bieden.

De roman draait om een vrijgevochten jong meisje, Pippi (voluit Pippilotta Victualia Rolgordijna Kruizemuntina Tafelkledia Efraïmsdochter Langkous), wier moeder in de hemel woont en wier vader, Efraïm Langkous, piratenhoofdman en koning van het eiland Taka-Tukaland is. Bovendien is hij schatrijk en bijna even sterk als zijn dochter. Ze woont samen met haar aapje, meneer Nilsson, en haar paard Kleine Witje in Villa Kakelbont, tot groot ongenoegen van de morele voorhoede in het stadje, die vindt dat het gezin de basis van gezond opgroeien vormt en dat een kind niet alleen hoort te zijn, zelfs al wil het kind dat zelf.

Pippi is immens rijk, ze betaalt altijd met goudstukken, en haar schat trekt behoorlijk wat criminele elementen aan, die Pippi echter altijd weet af te slaan, want ze is beresterk. Met haar vriendjes Tommy en Annika beleeft ze allerlei avonturen.

De serie die in 1967 op televisie kwam – en later ook de films – bereikte een wereldwijde populariteit. Mijn generatie is zeker opgegroeid met de verhalen van Pippi. 

Astrid Lindgren

Astrid Lindgren (1907-2002) was een Zweedse schrijfster van verhalen voor zowel kinderen als volwassenen. Haar meest bekende boeken gingen over de avonturen van Pippi Långstrump, in het Nederlands Pippi Langkous. Toen haar dochter op 7 jarige leeftijd ziek te bed lag bedacht ze ter plekke een verhaal over Pippi. Pas 3 jaar later schreef ze de verhalen ook neer - als cadeau voor haar toen 10-jarige dochter.

Pippi Langkous werd het begin van een nieuw tijdperk in de kinderboekenwereld. Ze werd een symbool voor de vrije mens die conventies en autoriteiten overboord zette en zo het kind en de kinderliteratuur bevrijdde van de zware moraal.  Astrid Lindgren wordt daarom wel beschouwd als een van de zogenaamde ‘giganten’ van de Zweedstalige kinderliteratuur, die de leefwereld en de fantasie van het kind centraal plaatsten. Ze vond ook dat kinderen moesten weten wat verdriet, kwaad en de dood zijn. Die zijn aanwezig in de wereld en kinderen moeten daarmee leren omgaan. 

Toen Lindgren debuteerde als schrijfster, maakte ze een periode van ziekte en zorgen om de familie door. Vooral de herfst van 1944 was zorgelijk. Ze begon spontaan te schrijven, als een uitweg van de werkelijkheid en een therapie tegen de zorgen: "Als ik schrijf, ben ik onbereikbaar voor alle zorgen".

Haar boeken zijn vertaald in bijna 90 talen in 100 landen, waaronder Thai, Russisch, Arabisch en Slowaaks. Ze verkocht in totaal meer dan 100 miljoen exemplaren. De Franse vertaling van Pippi Langkous verscheen in 1951 en werd streng gecensureerd, omdat het boek werd beschouwd als anarchistisch en provocerend. De eerste ongecensureerde Franse versie van Pippi Langkous verscheen pas meer dan 40 jaar later in 1995.

Ze staat afgebeeld op de nieuwe Zweedse bankbiljetten van 20 kronor:

Het Ikea bed

Gedurende de afgelopen weken konden we weeral ervaren hoeveel miserie je kan hebben met Ikea meubelen. En meer specifiek het in elkaar steken van Ikea meubelen. Als je ook maar 1 stap mist in de instructies of 1 vijsje verkeerd gebruikt kan je heel het project in de vuilbak kieperen. En alle vijsjes en pluggen zijn exact geteld, er zal nooit eentje op overschot zijn want de dag dat dat gebeurt gaat Ikea failliet.

Na 5 maanden op een te zacht bed liggen en steeds maar rugpijn hadden we besloten nieuwe matrassen te kopen in Ikea. Voor ons gemak betaalden we extra om alles aan huis te laten leveren. Toen we het bed in elkaar wilden steken zagen we dat 1 pak beschadigd was, en inderdaad, je kan het al raden. Welk deel van het bed was beschadigd? Het hoofdeinde. En de voorkant van het hoofdeinde. De bovenkant. M.a.w. de plaats die het meeste opvalt. Daar stonden we dan op een vrijdagavond met ons gezellige steek-zelf-je-bed-in-elkaar-projectje. We hebben toch het bed in elkaar gestoken om te kunnen slapen.
Na een paar mailtjes over en weer kregen we na een week een nieuw hoofduiteinde aan huis geleverd. We moesten wel het oude meegeven, dus weeral een demontage van het bed waar we wel een vergoeding van 300 kr voor hebben gekregen.
Toen we voor de 2de keer ons bed in elkaar wilden steken viel onze frank dat 4 essentiële vijzen nog in het oude hoofdeinde vastgeschroefd waren. Oh help. Wat een Chinese toestanden.

Ik ben in de loop van afgelopen week dan maar naar Ikea gereden voor de 4 ontbrekende schroeven. Die hadden ze niet in huis. Can you believe it? Hun winkel en magazijn hebben het formaat van de ark van Noach in het kwadraat. Er zou een hele stad in kunnen passen. Maar geen vijsjes? Of toch niet de freaking vijsjes die ik nodig heb? "Die moeten besteld worden." En daar sta je dan met je papieren wachtnummertje 118 in je handen en je goede moed in je schoenen. Gelukkig konden de vijsjes per post naar ons verstuurd worden. Ik ben benieuwd hoe lang dat gaat duren. Het is een goede test op de efficientie van Ikea. En ook een goede test voor ons geduld.

Behalve als je geen bed hebt ....

Glögg en pepparkakor

De Zweden zijn zich al helemaal aan het klaarstomen voor de Kerstdagen. De korte, koude dagen worden bestreden met lichtjes, heel veel lichtjes. In de supermarkten is het assortiment indrukwekkend te noemen. Slingers in de vorm van hartjes, balletjes, belletjes, sterretjes ...

Wat mij nog meer opvalt zijn de hoeveelheden Glögg en pepparkakor die te verkrijgen zijn. Opeens is elke vrije vierkante meter in de voedingsafdeling ingenomen door een eiland met 45 verschillende soorten pepparkoekjes. Glögg is een warme donkere drank met allerlei specerijen. Een beetje zoals Glühwein, maar dan vaak niet-alcoholisch. Dikwijls worden er nootjes en rozijnen bij gegeten. Pepparkoekjes kan je een beetje vergelijken met speculaas, maar dan minder zoet en met veel kaneel. En in allerlei vormen; hartjes, sterretjes of mannetjes. Twee weken geleden kwam de buurvrouw ons een zakje zelfgebakken koekjes brengen. Super lief vonden we dat! 

Crabbelaer bier en ijs krabben

Benjamin kon zich in België nog eens te goed doen aan plaatselijke bieren - onder andere 'een Crabbelaer' uit een brouwerij in Gent. Het mag gezegd zijn dat België een unieke biercultuur heeft. België is van oudsher bekend om zijn grote diversiteit aan biersoorten in vergelijking met andere landen. De wortels van het Belgische bierbrouwen gaan terug tot de middeleeuwen. De rijkdom van onze Belgische bieren wordt internationaal geprezen door gerenommeerde bierexperts. 
De grote diversiteit aan bieren in België gaat samen met een rijke lokale biercultuur, iets waar de meeste Belgen heel trots op zijn. In 2011 was de bierconsumptie 78 liter per Belg. 

België telt talloze cafés waar een groot aantal bieren uitgeschonken of getapt worden. Elk bier moet voor een optimale smaak geserveerd worden op zijn "ideale" temperatuur (meestal tussen 8 en 15°C), met de juiste hoogte van schuimkraag. Elk bier wordt geschonken in zijn eigen, vaak zeer mooie en unieke glas, een regel waar zelden van afgeweken wordt.

www.belgische-bieren.be/

En bij een biertje past vaak een stukje lekkere gedroogde salami. Ik had een pakketje gekocht in de Colruyt. Drie soorten met een gratis snijplank en mes bij. Dom genoeg had ik deze in de handbagage gestoken, dus op de luchthaven werd ons valiesje eruit gehaald en uitgebreid onderzocht. We waren er niet graag bij. Ik had totaal geen idee wat er mis was. Tot de douanebeambte ons op het mes wees. Dat moesten we spijtig genoeg achterlaten. Even grapte hij nog dat we ook de helft van de chocolade moesten achterlaten. Stel je voor! Wat een ramp zou dat zijn!

Van de Crabbelaer in Belgie ging het naar de ruiten van de auto krabben op de parking van de luchthaven van Goteburg. Het is hier frisser dan in België maar toch zijn we blij uit de drukte en de stress weg te zijn.  Zweden is zoveel rustiger en beschaafder op veel vlakken. Geen Brusselse ring hier of overvolle autostrades met geflipte chauffeurs. En de supermarkten zijn open tot 10 uur 's avonds. Dus op weg naar huis konden we nog wat boodschapjes doen en afhaal Thai meenemen.

Belgische delicatessen

Doordat we afgelopen week een paar dagen in ons thuisland waren kon ik een voorraad lekkernijen inkopen die we hier in Zweden niet kunnen vinden:
- een grote pot pickles van Devos Lemmens
- Imperial vanillepudding zakjes
- een Gandaham van 1,4 kg
- gedroogde en gekruide worsten uit de Provence (kan je hier ook wel vinden, maar zijn een stuk duurder). Er hangt daar ook nog een verhaal aan vast - zie later.
- 2 x 0,75cl Tripel Karmeliet
- Jacques melkhagelslag
- een grote pot spaghettikruiden mix

En daarnaast heb ik ook non-food gekocht. Een bezoekje aan de Yves Rocher is altijd mooi meegenomen. Er is hier ook een YR maar de prijzen zijn hoger en de promoties zijn niet zo goed als in België.  Hier en daar heb ik een kleedje en een truitje op de kop kunnen tikken. Toch weer eens leuk in de vertrouwde winkels rond te lopen.

En degenen die mij een beetje kennen weten dat ik een fan ben van Kringloopwinkels. Daar heb ik weer super koopjes kunnen doen; een Armani jeans die mij perfect zit aan 10 euro, een groen retro sjaaltje voor 1,5 euro en 2 t-shirts met lange mouwen samen 4 euro.

Ook mijn trailschoenen waren dringend aan vervanging toe. In onze vaste loopwinkel aan de Dampoort kreeg ik een uitgebreide service.

Dus Zweedse bossen, opgepast, here I come!

Adele en Joe

Zweden levert regelmatig toppers van muziekgroepen; Abba, Roxette, The Cardigans, Robyn, Ace of Base. Ook meer recente artiesten zoals Darin en Eurovisiesong 2015 winnaar Måns Zelmerlöw.
En toch zijn de Zweedse radiozenders zoals Rix, Rix Megapol, NRJ en Bandit saai en voorspelbaar. Er is ook niet echt veel verschil tussen. Terwijl de zenders in België toch wel ieder hun eigen karakter hebben. Radio 1 en 2 zijn voor de rijpere luisteraar, Klara voor klassieke muziek, Studio Brussel voor de wakkere medemens. Q music en MNM zijn de hippere jongere zenders, B en ik luisteren graag naar Joe. Hedendaagse muziek en hits uit de 80', 90', 00'

Op de Zweedse radio worden huidige hits opnieuw en opnieuw en opnieuw gedraaid. We luisteren alleen naar de radio wanneer we in de auto zitten en het zijn steeds dezelfde liedjes die terugkomen. Alsof een repertoire van 30 liedjes heel de dag wordt gespeeld. Momenteel is 'Hello" van Adele mega populair. Wat is er mis met liedjes van 10, 20 en 30 jaar geleden?

Vorige week waren we 5 dagen in België en hebben we genoten van de radio. Mijn wederhelft heeft een app op mijn telefoon geïnstalleerd en ik kan nu naar al de grote Belgische radiozenders luisteren. Wat een verademing. 
Hello Joe, Goodbye Adele.

Lucia - 13 december

Het is ons ondertussen wel duidelijk dat de Zweden alles doen om de donkere wintermaanden een beetje leefbaarder te maken. In bijna elk raam - en ik overdrijf voor 1 keer niet - verschijnen grote lichtsterren. Bomen worden volledig omwonden met lichtjes. Lichtslingers geven de contouren van ramen, deuren en richels aan.

Op 13 december wordt Santa Lucia gevierd. Het feest van het licht. Minstens zo belangrijk voor de Zweden als kerstmis. Jonge meisjes kleden zich in witte gewaden en dragen kaarsen in een processie naar de kerk waar dan een mis wordt gehouden. Liederen worden gezongen om de donkerheid en demonen te verdrijven en het licht terug te roepen. En erna wordt alles weggespoeld met Gloggwijn en gember- of pepparkoekjes.

Alfred Nobel

Vandaag is het 10 december en we weten allemaal wat dat betekend. Of niet?

Alfred Nobel (1833-1896) was een explosief kereltje, en dat is nog zacht uitgedrukt. Hij was een Zweeds chemicus en industrieel. Veel van zijn broers en zussen hadden een slechte gezondheid en stierven jong. Hij leed ook aan epilepsie.

Je kan wel stellen dat hij geobsedeerd was om een methode te vinden voor de veilige productie van nitroglycerine in vaste vorm, voor gebruik in staven (dynamiet). Er waren verschillende onbedoelde explosies in de fabriek van familie Nobel. In 1864 blies hij zelfs zijn eigen jongere broer Emil en enkele andere medewerkers op. Maar dat was blijkbaar niet voldoende om hem tot zijn zinnen te brengen. In 1866 vond hij het dynamiet uit. Hij had een manier gevonden om via een absorberend medium stabiliteit te creëren tot een temperatuur van 35 graden. Hij werd al snel schatrijk. Naast mijnbouwbedrijven waren ook wapenfabrikanten grote afnemers.

In 1888 woonde Nobel in Parijs en zat op de ochtend van 13 april op zijn gemak zijn krantje te lezen toen hij opeens las dat hij blijkbaar overleden was. Maar men had hem verward met zijn broer Ludvig Nobel die inderdaad pas gestorven was. In zijn necrologie werd hij betiteld als de ‘handelaar in de dood’, die dankzij zijn uitvinding van dynamiet rijk werd van het oorlogsleed dat hij de mensheid aandeed. Dat bericht had een grote invloed op hem wat hem aanzette om te proberen zijn naam te zuiveren. Hij veranderde uiteindelijk in 1895 zijn testament zo dat zijn nalatenschap -  een kapitaal van circa 32 miljoen Zweedse kronen - gebruikt moest worden voor wat uiteindelijk de Nobelprijzen werden voor natuurkunde, scheikunde, geneeskunde, letterkunde en de vrede. Nobel bepaalde in zijn testament dat op zijn sterfdag (10 december) deze vijf Nobelprijzen moesten worden uitgereikt. Hiertoe moest de Nobelstichting worden opgericht. In zijn testament stipuleerde hij dat de prijzen bestemd moesten zijn voor hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.

In de Noorse hoofdstad Oslo wordt jaarlijks op de sterfdag van Alfred Nobel, 10 december, de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt; de overige Nobelprijzen worden op dezelfde dag in de Zweedse hoofdstad Stockholm uitgereikt. De winnaars van de prijzen worden begin oktober bekendgemaakt.

Zelfs op latere leeftijd had Alfred zijn Indiana Jones streken niet afgeleerd. In 1891 kocht hij een villa te San Remo in Italië. Hij wilde er na al zijn reizen en ondernemingen tot rust komen. In de tuin van het enorme, aan zee grenzende, park bouwde hij zijn laboratorium. Hij deed regelmatig ontstekingsproeven in zee, hetgeen hem geen vrienden onder zijn buren opleverde. 

Hij stierf in 1896 en ligt begraven in Stockholm.

Nils Holgersson

Vandaag een verhaaltje. Een oud Zweeds verhaaltje.
De familie Holgersson woont in Skåne in het uiterste zuiden van Zweden op een kleine boerderij. Daar groeit hun enige zoon Nils op. Nils is niet zo vriendelijk voor de dieren thuis, hij houdt ervan om ze te plagen en te sarren. Als hij op een dag een nisse (een soort kabouter) vangt en weigert die weer vrij te laten, spreekt de boze kabouter een betovering uit over Nils. Hij wordt zo klein als een duim. Nils smeekt de kabouter om hem weer groot te maken, maar de kabouter verdwijnt zonder een spoor na te laten.

Meteen krijgt Nils het aan de stok met de dieren van de boerderij die hem allemaal uitlachen en dreigen om hém nu eens te pesten, en Nils moet vluchten. Hij verstopt zich in de heg die om het erf groeit.

Op dat moment vliegt een groep wilde ganzen over de boerderij. Ze roepen de tamme ganzen op om mee te vliegen naar de bergen en vrij te zijn! De meeste ganzen voelen er echter niets voor om hun leventje op te geven. Alleen Mårten, een jonge ganzerik, wil wel mee. In eerste instantie lukt het hem niet op te stijgen - hij heeft nooit echt leren vliegen. Nils vergeet even dat hij klein en hulpeloos is en probeert de ganzerik het ontsnappen te belemmeren. Hij grijpt Mårten bij de nek en... op dat moment slaagt die erin op te stijgen. Met veel moeite slaagt Nils erin op de rug van de ganzerik te kruipen.

Omdat Mårten niet gewend is te vliegen gaat het niet zo snel. De leidster van de ganzengroep, Akka van Kebnekajse, wordt kwaad en probeert hem ervan te overtuigen dat het beter is terug naar huis te gaan. Als het donker wordt bereiken de ganzen de oevers van het Vombmeer waar ze stoppen voor de nacht. Mårten is zó uitgeput dat hij zelfs geen kracht meer heeft om wat te drinken. Met een enorme inspanning slaagt Nils erin de ganzerik naar het water te slepen. Dan ontdekken de andere ganzen hem, en omdat ze geen mensen in hun midden dulden dwingen ze Nils om de volgende dag terug naar huis te keren. Mårten, die zijn leven aan Nils dankt, heeft geen andere keus dan met hem mee te gaan.

's Nachts wordt één van de ganzen gevangen door Smirre de vos. Nils weet de gans te bevrijden. Als beloning laat Akka de kabouter komen, die Nils de keuze geeft weer een gewone jongen te worden. Nils besluit echter dat hij liever meegaat naar Lapland. Zo begint een reis vol spannende avonturen, ontmoetingen, gevaar en bovenal wijze levenslessen.

Nils op de achterzijde van het Zweedse 20 kronor biljet:

Selma Lagerlöf

Als kind was ik gek op de tekenfilms van Nils Holgerssons. Zijn bedenkster is de Zweedse schrijfster Selma Lagerlöf (1858-1940).  Ze schreef massa's kinderboeken.

Het verhaal van Nils bedacht ze rond 1906-07. Nils maakt veel avonturen mee en reist heel het land rond op de rug van een gans. De bedoeling van het boek was de Zweedse kinderen op een speelse manier te helpen bij hun aardrijkskunde.

In 1909 ontving ze de Nobelprijs voor de literatuur. (Alfred Nobel was trouwens ook een Zweed)

Sinds 1991 staat haar portret op de bankbiljetten van 20 kronor.

Lussebulle

Vandaag als fika een Lussebulle bij de koffie. Op elke hoek van de straat smijten ze er rond deze periode mee naar je hoofd (bij manier van spreken). Het is een gebakje met kaneel - weeral - en rozijnen. In de vorm van een S. De broodjes worden vooral gegeten op 13 December - Santa Lucia dag. Maar eind november kan je ze al overal vinden en dat duurt wel enige weken verder.

Persoonlijk vind ik er niet veel aan. Nogal droog en qua smaak lijkt het een beetje op een lichtjes gezoete malse sandwich van 2 dagen oud. En de 2 rozijnen doen ook niet echt het water in mijn mond lopen. Het bijgeloof zegt dat de gele broodjes de Duivel weren (misschien omdat ze niet zo lekker zijn?).

Qua gebak en taartjes kan je Zweden niet vergelijken met ons Belgenlandje. Ik mis de charme van onze bakkerijen - vaak een familiezaak en in elk dorp minstens 1 te vinden. Hier moet je voor een brood of kleine broodjes naar de supermarkt. De keuze is veel beperkter en zeker niet artisanaal te noemen. Hier en daar vindt je wel eens een conditorei (niet in Lilleby). Dat is dan een kleine bakkerij met een koffiehoek aan. Tussen de bescheiden keuze van gebakjes vindt je dan ook broodjes belegd met reuzegarnalen en mayonaise. Tja, je moet ervoor te vinden zijn.

The dark season

Het is geen verrassing dat de Zweden het graag gezellig maken in huis. Wanneer het in de winter donker wordt is het in Stockholm gemiddeld 6 uren licht. Meer naar het Noorden in Luleå is er daglicht van 10 tot 13u. In het uiterste Noorden van Zweden mag je de verlichting heel de dag aanhouden, daar is helemaal geen zon.

Gemiddeld wordt in Zweden op een jaar 18.000 ton kaarsen gebrand. Daar verschiet ik niet van want ik denk dat ik alleen al 2 ton theelichtjes verbruik. Op donkere dagen is het eerste wat ik doe als ik opsta kaarsjes aansteken. 

Het belang dat aan gezelligheid wordt gehecht komt ook tot uitdrukking in de Zweedse woordenschat. "Mys" betekend gezellig.  'Höstmys' is herfstgezelligeheid en 'kvällmys' wil zeggen dat je het 's avonds knus wil maken. De vrijdagavond is een moment voor het gezin. Samen eten en spelletjes spelen heet daarom 'fredagsmys'.

De zelfmoordbruggen

De Älvsborgbrug 

Er zijn twee grote bruggen die Hisingen met Goteburg verbinden, de Älvsborgbrug en de Götaälvbrug. Wij nemen meestal de eerste om naar het centrum te gaan. Toen we Dinsdagavond rond half 10 naar huis reden waren er 2 politiewagens die ons op de ring inhaalden. Maar toen we op de brug kwamen stonden ze ineens zo goed als stil, wat zeer gevaarlijk was en voor staartaanrijdingen kon zorgen. 

We vroegen ons af wat daar de bedoeling van kon zijn. Tot Benjamin zei: 'er is misschien iemand die van de brug wil springen'. Op dat moment zagen we aan de overkant van de brug ook politiewagens en een ambulance staan. We weten niet of er iemand gesprongen is of van plan was dat te doen en hopelijk op tijd tegengehouden is.

Het is de periode van het jaar met een piek in zelfmoorden. Het is de donkerste maand en met al die opgedrongen en geforceerde festiviteiten en gezelligheid voelen sommige mensen zich extra eenzaam. Van beide bruggen springen jaarlijks een aantal mensen. Zeer akelig om daar rechtstreeks mee geconfronteerd te worden.

Practical solutions

Op veel praktische zaken staat Zweden toch iets verder dan België. Een paar voorbeelden:

• De verkeerslichten worden eerst oranje voor ze van rood terug naar groen gaan - super handig! Je kan erop anticiperen en nodeloze extra uitstoot vermijden.
• Aan de kassa in de supermarkt kan je je betaalkaart en code al ingeven terwijl de kassierster aan het scannen is. Wanneer ze al je goederen heeft gescand moet je alleen nog op OK drukken en de betaling is gedaan.
• Er is een tussenschot op de band achter de kassierster. Goederen van klant 1 gaan naar 1 kant. Je kan dan rustig je gerief inladen terwijl de boodschappen van klant 2 naar een ander compartiment gaan.
• Onze wc's hebben aan de drukknop een kleine opening die tot in de waterbak gaat. Om de 2 weken laten we hier een staafje in vallen. Ons water is daardoor altijd blauw. Super hygiënisch ook. Geen gedoe met wc-blokjes of wc-eend. Altijd een propere en goed ruikende wc!

Hello December

Saffraancake

Ik heb weeral en ontdekking gedaan in de supermarkt, een saffraancake in de vorm van een boompje met kleine besjes als decoratie. How cute! Dat moest ik eens uitproberen. Want dit is toch ook een blog over FIKA - dus af en toe een koffie'tje met een gebakje bij.

En als je dan ook nog op internet leest waar saffraan allemaal goed voor is. Het is een natuurlijk antidepressivum en antioxidant. Laat maar komen! Hoe meer hoe liever!


Blijkbaar vulden de Romeinen na een feestmaal hun hoofdkussen met saffraan om een kater te voorkomen. Zo erg is het niet met mij gesteld, dus we houden het voorlopig op een cakeje.

Meer Wikipedia weetjes:
Iran is de grootste producent van saffraan met meer dan 90% van de totale wereldproductie.

De plant, die niet in het wild voorkomt, werd al in de oudheid geteeld en bloeit gedurende circa acht dagen in de herfst met violette bloemen. Elke bloem heeft drie bloedrode stampers en drie gele meeldraden.

Voor de kostbare saffraan worden delen van de stampers handmatig geoogst: de stijlen en de stempels, die zowel smaak- als kleurstof zijn. De meeldraden van de saffraankrokus hebben geen culinaire waarde.

Na het oogsten worden de stijlen en stempels gedroogd. Dit drogen gebeurt in droogkasten met een warme luchtstroom of in de zon. De hoogste kwaliteit saffraan komt van de bloedrode stempels, het bovenste deel van de gedroogde stijlen.

Saffraan heeft een bittere smaak en een aangenaam aroma dat doet denken aan honing. Slechts één draad saffraan volstaat om een liter kokend water in een uur diepgeel te kleuren. Saffraan is ook fijngemalen verkrijgbaar. De arbeidsintensieve teelt maakt saffraan tot een kostbare specerij, het wordt daarom ook wel het rode goud genoemd.

Saffraan wordt onder meer toegepast in sauzen, rijst- en visgerechten, brooddeeg, desserts en melk. In Europa wordt saffraan veel gebruikt in Spanje, waar het een onmisbaar ingrediënt is in de paella. De Italianen gebruiken saffraan in de risotto en de Belgen in de rijstpap. 

Happy Socks

Heel erg populair, niet alleen in Zweden, maar ook in 70 anderen landen, is het Zweedse kousenmerk Happy Socks. Gesticht in 2008. Kousen zijn het perfecte cadeau voor een man als je niet weet wat anders te kopen. Op de luchthaven van Zaventem is er ook een winkel op de hoek van de smoothiebar als je naar de A-gates gaat.

Ik ben helemaal voor zaken waar je 'happy' van wordt. En de printjes zijn inderdaad echt leuk en vaak ook grappig. Maar van de prijs wordt ik iets minder happy. 10 euro voor een paar sokken, is dat niet een beetje overdreven? Dan mogen ze nog van combed cotton gemaakt zijn en prat gaan op hun strenge productiecontroles.

We zullen weeral moeten wachten op de solden. Die hier trouwens rond Kerstmis beginnen. Dus een week vroeger dan in België.

Elsa Beskow

Vandaag nog eens een Zweedse kunstenares onder de aandacht. En daarvoor gaan we bijna 150 jaar terug in de tijd. Naar een periode van zwart-wit foto's en dromerige, afwezige blikken in de verte.

In 1874 werd Elsa Beskow in Stockholm geboren. Ze was een Zweedse schrijfster en illustrator van jeugdboeken. Haar vader was een goedlachse Noorse man waar ze een goede band mee had. Het gezin had nog 5 anderen kinderen - een jongen en 4 meisjes. Toen ze 15 was werd haar vader erg ziek en stierf snel.

De schok was natuurlijk groot voor het gezin en vooral voor de moeder die nu met 6 kinderen achter bleef. Elsa trok met haar moeder en enkele zussen in bij twee tantes en een oom.

Uit deze nieuwe gezinssituatie haalde ze later inspiratie voor een aantal van haar tekeningen.

Hiernaast de sprookjespersonages tante Groen, tante Bruin, tante Lavendel en Oom Blauw.

Elsa was al heel jong gefascineerd door tekenen en schrijven en volgde kunstonderwijs aan de technische school (Tekniska skolan) te Stockholm. 

Daarna werkte ze als tekenlerares aan de middelbare school te Djursholm waar ze schooldirecteur en theoloog Natanael Beskow ontmoette, waarmee ze in 1897 trouwde. Ze kregen samen zes zonen.

Met de kleinkinderen?

In 1894 begon Elsa te tekenen voor Jultomten, een tijdschrift voor kinderen. Ze maakte in totaal 33 prentenboeken en acht sprookjesboeken. 

De natuur en sprookjesfiguren spelen een heel belangrijke rol in haar prentenboeken. Ze combineerde vaak werkelijkheid met elementen uit de sprookjeswereld. Kinderen ontmoeten elfen of kabouters en boerderijdieren praten met mensen. Centrale thema's waren de relaties tussen kinderen en volwassenen. 


Elsa werd de bekendste jeugdauteur in Zweden en veel van haar boeken werden klassiekers en worden voortdurend herdrukt. Ze illustreerde ook ABC-boeken en liedjesboeken voor Zweedse scholen. Haar boekpagina's worden vaak omlijst door decoraties in Art Nouveau-stijl.

Veel van haar illustraties worden gebruikt door Design House Stockholm. 
Een Zweedse firma opgericht in 1992 met als doel een platform te creëren voor verschillende Scandinavische kunstenaars. Ze maken allerlei mooie en functionele voorwerpen, gaande van lampen en tapijten naar koppen, glazen en borden.

Meer info op :

http://www.designhousestockholm.com/collections/elsa-beskow/
http://elsabeskow.se/

Brrr

We hebben ineens een koudegolf over ons gekregen. Vrijdag middag (16u15) sprong ik op mijn velo'tje om naar de manege te fietsen en het was alsof Moeder Natuur de deur van de diepvriezer had open gezet. Amai, mijn frak - gelukkig mijne warme winterfrak. En muts. En handschoenen.
Om 4u in de namiddag is het hier nu donker. Gelukkig ken ik het pad door het bos al een beetje en is het bergaf naar de rijschool, dus heb ik een extra versnelling gestoken. Ik ben altijd ruim op tijd op de manege, dan heb ik de tijd om alle paardjes een stukje wortel te geven en een babbeltje te doen. En dan uitgebreid aan de verzorging van mijn paard te beginnen. Om 17u20 begint de les en die duurt tot 18u05. Tegen de tijd dat ik mijn paard heb weggezet en verzorgd en nog wat extra wortels heb gevoederd is het rond half zeven.

Toen ik vrijdagavond na de les terug naar mijn fiets ging was die al aan het bevriezen. Dus de 10 minuten naar huis heb ik in een recordtempo gedaan. Mijn handschoenen waren veel te dun. Dus ik moet vanaf nu mijn ski-handschoenen aandoen om niet aan mijn stuur vast te vriezen.

Zaterdagmorgen had alles een wit laagje rijp, en dat is gedurende heel de dag niet weggegaan. Gelukkig heeft B vrijdag de winterbanden op onze auto laten steken. Het winteroffensief komt net op tijd.

Hieronder enkele foto's van ons Winter Wonder land.

Serres in het park

In het centrum van Goteburg, vlak aan het centraal station ligt het Trädgårdsföreningen park. Het is het best bewaarde 19de Eeuwse park van Europa. In het park kan je het 'Palmhuis' terugvinden. Dit zijn 5 met elkaar verbonden serres die er in 1878 zijn neergezet en een oppervlakte van bijna 1000m2 hebben. Elke serre heeft zijn eigen temperatuur en plantensoorten:
- Camelia huis
- Mediterraans huis
- Palmhuis (het hoogste gedeelte)
- Tropische huis
- Waterhuis

Ik was er woensdag samen met mijn Ethiopische vriendin Mulu. Ze wist me te vertellen dat het de moeite waard is en gratis, dus zijn we er snel eens binnen gesprongen. En inderdaad, ik was even helemaal weg uit Goteburg. Je waant je in de tropen. En het gebouw is ook heel mooi bewaard en verzorgd. Op koude winterdagen ideaal om je een beetje te gaan opwarmen.

http://www.tradgardsforeningen.se

Moomins

De Moomins.
Ik weet niet goed of ik ze schattig of a little creapy moet vinden. Het zijn fictieve figuurtjes bedacht door de Finse schrijfster Tove Jansson in de jaren '40. Eind jaren '40 zijn de verhalen vertaald naar het Zweeds en de Zweden waren er meteen gek van. Tegenwoordig struikel je in de Zweedse souvenirwinkels over de Moomin kommen, borden, koppen en bakvormen.

Moomins zijn trollen die in de Finse bossen allerlei avonturen beleven. Ze lijken niet op harige, kwaadaardige trollen maar eerder op nijlpaarden met zeer korte beentjes. Door de jaren heen zijn er steeds boeken en strips bijgekomen. Er kwam zelfs een TV serie en geanimeerde poppen/klei-films. Ook de merchandising molen kwam gauw op gang. In de '90 werd de animatieserie aan 60 landen verkocht. Er is zelfs een Moomin themapark in Finland.

Weeral een gat in mijn cultuur.
Hoe is het mogelijk dat ik niet weet wie Sniff, Snufkin en Kleine Maj zijn? En Moem, Moeminpappa en Moeminmamma?
Er is iets mis met het Vlaamse onderwijssysteem ...

https://www.moomin.com/en/